Krok 1 – plan działania Na formularzu załączonym do zadania egzaminacyjnego sporządź plan działania, który składa się z: wykazu problemów higienicznych i opiekuńczych chorego wykazu zaplanowanych czynności niezbędnych do wykonania zadania wykazu materiałów pomocniczych i środków czystości potrzebnych do wykonania zadania wykazu przyborów toaletowych i sprzętu potrzebnych do wykonania zadania Ad 1:Rozpoznanie problemów (problemem pacjenta jest brak możliwości samodzielnego umycia włosów) – w tej części planu wpisz: pacjent jest leżący i nie może samodzielnie umyć włosów włosy są przetłuszczone i sklejają się mycie głowy należy wykonać w łóżku z powodu braku możliwości stan zdrowia, brak warunków przemieszczania się pacjenta do łazienki celem zabiegu jest oczyszczenie skóry głowy i włosów z brudu i łoju za pomocą szamponu ( lub mydła ) umycie włosów ułatwi bezbolesne rozczesywanie i czesanie poprawi to wygląd, a w efekcie samopoczucie pacjenta Ad 2:Wykaz niezbędnych czynności według kolejności ich wykonania: sprawdzenie, jak pacjent się czuje poinformowanie pacjenta o planowanym myciu włosów i uzyskanie jego zgody na wykonanie tej czynności przygotowanie materiałów pomocniczych, środków higienicznych, przyborów toaletowych i sprzętu, niezbędnych do wykonania zadania przygotowanie chorego do mycia głowy przygotowanie sali, w której będzie wykonywane mycie głowy osłonięcie łóżka parawanem dostosowanie wysokości łóżka higieniczna dezynfekcja rąk założenie ochronnego fartucha foliowego założenie rękawiczek ochronnych zabezpieczenie pościeli i ubrania odpowiednie ułożenie pacjenta ułożenie głowy pacjenta na wanience pneumatycznej rozczesanie włosów sprawdzenie termometrem temperatury wody polanie głowy wodą nałożenie szamponu i mycie włosów spłukanie szamponu z włosów posadzenie pacjenta owinięcie głowy ręcznikiem usunięcie wanienki ułożenie poduszek i okrycie ich ręcznikiem, ułożenie pacjenta w bezpiecznej i wygodnej pozycji rozczesanie i suszenie włosów suszarką czesanie dostosowanie wysokości łóżka, uporządkowanie otoczenia pacjenta mycie i dezynfekcja sprzętu wyrzucenie odpadów higieniczna dezynfekcja rąk Ad 3:Wykaz materiałów pomocniczych i środków higienicznychmateriały pomocnicze: folia jednorazowa waciki serwetki z ręcznika jednorazowego rękawiczki lateksowe fartuch foliowy dwa ręczniki (mały i duży) środki higieniczne: szampon do włosów, odżywka lub balsam ułatwiający rozczesywanie włosów środek do dezynfekcji przyborów toaletowych środek dezynfekcyjny do rąk ciepła woda Ad 4:Wykaz przyborów toaletowych i sprzętu szczotka i grzebień do rozczesania włosów termometr sprzęt: wanienka pneumatyczna do mycia włosów w łóżku dwa wiadra dwa dzbanki suszarka do włosów parawan taca krzesło stolik przyłóżkowy pojemnik na odpady medyczne wózek na brudną bieliznę Krok 2 – wykonanie zadania zapytaj pacjenta, jak się czuje i czy wyraża zgodę na umycie włosów. Jeżeli pacjent wyraża zgodę, przygotuj pokój (zamknij okno i drzwi, by uniknąć przeciągów). W pokoju powinno być ciepło, ok. 22 st. C. Temperaturę sprawdź na termometrze ściennym. na tacy umieść zestaw środków higienicznych i przyborów toaletowych. Postaw tacę na stoliku przyłóżkowym. Ustaw krzesło z oparciem w nogach łóżka, po prawej stronie pacjenta. Powieś ręczniki i folię na oparciu krzesła. Na odkładanym blacie szafki przyłóżkowej (lub dodatkowym taborecie) ustaw wanienkę do mycia głowy. Obok łóżka postaw taboret na wiadro z ciepłą wodą. Na podnóżku lub podłodze przy zagłówku łóżka ustaw wiadro na zużytą wodę. sprawdź, czy stanowisko pracy jest w pełni przygotowane. Suchymi rękami podłącz suszarkę do prądu i sprawdź, czy działa. Upewnij się, że środki, których będziesz używał mają zachowany termin przydatności do użycia (zaznaczony na opakowaniu). wykonaj higieniczną dezynfekcję rąk – załóż ochronny fartuch foliowy. nalej wody do wiadra i dzbanków, osłoń łóżko parawanem i załóż rękawiczki ochronne. poinformuj pacjenta, że rozpoczynasz mycie głowy i o przebiegu tej czynności. Jeżeli ze strony pacjenta nie ma sprzeciwu zdejmij z łóżka dodatkowy koc, zaczynając od wyjęcia jego brzegów (jeżeli są podwinięte pod materac). Koc odłóż na krzesło lub na szczyt łóżka od strony nóg Popraw odpowiednio do potrzeb wierzchnie przykrycie i pomóż pacjentowi usiąść Uwaga: Podczas pomocy przy siadaniu chwyć i pociągnij pacjenta za bark bliżej środka pleców – podobnie podtrzymuj pacjenta w trakcie układania poduszek. Nie wolno chwytać tylko pacjenta za szyję jedną poduszkę odłóż na krzesło. drugą złóż wpół i ułóż na wysokości barków pacjenta. następnie opuść zagłówek łóżka. poduszkę i materac osłoń folią i dużym ręcznikiem za złożoną poduszką (na ręczniku) umieść wanienkę. pacjenta ułóż w pozycji na wznak, by pod łopatkami miał złożoną poduszkę, a głowę nad wanienką. zapytaj pacjenta, czy jest mu wygodnie. wąż spustowy wanienki umieść w ustawionym przy łóżku wiadrze. osłoń ręcznikiem szyję i ramiona pacjenta. pościel i ubranie pacjenta możesz dodatkowo zabezpieczyć folią rozczesz włosy pacjenta. termometrem sprawdź temperaturę wody (powinna mieć ok. 38 st. C) mycie włosów rozpocznij od polania ich wodą z dzbanka, który powinieneś trzymać za głową pacjenta. nałóż szampon na włosy i umyj je masując skórę głowy opuszkami palców. spłucz starannie szampon. czynność tę powtórz dwa razy. po drugim myciu nałóż odżywkę lub balsam. jeżeli także ten środek wymaga spłukania, wykonaj końcowe płukanie, które powinno usunąć resztki środków pielęgnujących włosy. owiń głowę pacjenta ręcznikiem i pomóż mu usiąść, chwytając za bark. odłóż wanienkę na szafkę, a ręcznik i folię przykrywające poduszkę powieś na szczycie łóżka. ułóż poduszki i ponownie je przykryj folią i ręcznikiem. małym ręcznikiem, którym owinąłeś głowę pacjenta wytrzyj mu włosy. ułóż pacjenta wygodnie na poduszkach, podnieś zagłówek na odpowiednią wysokość i przystąp do rozczesywania i suszenia włosów. poinformuj pacjenta, że będziesz używać suszarki, by nie wystraszył się jej dźwięku i podmuchu ciepłego powietrza. włącz suszarkę i sprawdź (na swoim policzku), czy strumień powietrza nie jest zbyt gorący. w czasie suszenia zapytaj też o to kilkakrotnie pacjenta. po wysuszeniu uczesz włosy pacjenta. pomóż pacjentowi unieść się na tyle, by usunąć z poduszki podkład i ręcznik. ręczniki rozwieś na ramie łóżka lub oparciu krzesła do wyschnięcia lub wyrzuć do pojemnika na brudną bieliznę. popraw pościel, załóż koc. uporządkuj przybory. Z grzebienia i szczotki pacjenta zbierz wilgoć serwetką z papierowego ręcznika i zdejmij wyczesane włosy zawijając je w tę serwetkę (może to być też papier toaletowy) sprzęty, które wymagają mycia odnieś do miejsca przeznaczonego do tej czynności. po zakończeniu zadania czyste przybory powinny zostać odłożone na miejsce, np. przybory należące do pacjenta powinny znajdować się w jego szafce. dostosuj wysokość łóżka do potrzeb pacjenta. usuń odpady. odsłoń parawan. zdezynfekuj i umyj sprzęt. zdejmij rękawiczki i fartuch foliowy. Wykonaj higieniczną dezynfekcję rąk. wpisz do dokumentacji potwierdzenie wykonania czynności. Na końcową ocenę, poza wykonaniem czynności w sposób prawidłowy i w odpowiedniej kolejności mają wpływ: utrzymanie kontaktu głosowego z pacjentem w trakcie wykonywania czynności utrzymanie porządku na stanowisku pracy bezpieczeństwo: czy zdający jest świadomy ryzyka: przegrzania wyziębienia poparzenia podrażnienia oczu szamponem zalania wodą twarzy i uszu wygoda pacjenta zachowanie prawa do intymności (parawan) uzasadnienie kolejności wykonywania czynności w fazie: planowania przygotowania wykonania dokładne przez zdającego oceny wykonanego mycia głowy z uwzględnieniem zaspokojenia potrzeby estetycznej i higienicznej lub leczniczej (pasożyty)
W sklepie medycznym znajdziemy również np. dmuchane wanienki do mycia głowy chorego w łóżku. Toaletę całego ciała pod natryskiem możemy wykonać przede wszystkim u tych pacjentów, którzy samodzielnie przemieszczają się o kulach, z pomocą balkoników i podpórek rehabilitacyjnych czy też na wózkach inwalidzkich. Algorytm pielęgnacji pacjenta obłożnie chorego oraz sprawdzone środki pielęgnujące, myjące i dezynfekujące Utrzymanie czystości osoby chorej służy pobudzaniu krążenia, pobudzaniu funkcji skóry. Jeżeli zaś chodzi o czynniki psychiczne, to codzienna higiena oprócz poprawy samopoczucia wspomaga wyrabianie nawyków higienicznych. Z kolei myciu ciała pacjenta towarzyszą jego dokładne oględziny pod względem zmian chorobowych. Pozwala na przykład wykrywać odleżyny we wczesnym ich stadium powstawania, czyli kiedy na ciele pojawiają się czerwono-różowe kropeczki. Procedury higieniczne pozwalają również poznać inne ewentualnie schorzenia skóry, albo pojawiające się zwyrodnienia. Poniżej prezentujemy Państwu algorytm stosowany podczas mycia pacjenta obłożnie chorego. To kompletny zestaw wytycznych pozwalający na sprawne i bezpieczne przeprowadzenie procedur higienicznych. Przygotowania do pracy Podstawą każdej pracy pielęgnacyjnej jest higiena rąk. Zależnie od zabiegów, jakie będziemy podejmować należy umyć lub zdezynfekować dłonie. Dezynfekcja jest wymagana również, gdy pacjent lub pracownik ma rany na skórze. Następnie przygotowujemy wszelkie potrzebne do pracy sprzęty, akcesoria, odzież ochronną, a także sprzęt do sprzątania i preparaty do szybkiej dezynfekcji powierzchni. Oczywiście zawsze to będzie indywidualny zestaw, niemniej warto zebrać produkty na wszelkie ewentualności. Pieczołowitość nie jest wymagana, jeżeli sporadycznie używane produkty znajdują się w obrębie sali. Przy łóżku pacjenta ustawiamy taboret lub krzesło. Na szafce przyłóżkowej ustawiamy tacę z potrzebnymi narzędziami. Na oparciu krzesła wieszamy ręcznik stosowany tylko do mycia tego pacjenta. Basen ustawiamy na taborecie. Następnie, jeżeli to konieczne zakładamy rękawiczki ochronne, fartuch jednorazowy, czepek. Większe zabezpieczenia wymagają na przykład pacjenci potencjalnie zakażeni - ten temat opisujemy pod tym odnośnikiem Zaczynamy od mycia zębów jeżeli pacjent/pacjentka nie ma zębów, przechodzimy do kroku - mycia protez. Po pierwsze pod brodę pacjenta należy rozłożyć ręcznik przeznaczony do mycia twarzy. Następnie przygotowujemy przybory do mycia zębów. Nakładamy pastę na szczoteczkę. Jeżeli pacjent może samemu myć zęby to podajemy mu szczoteczkę i uważamy, żeby dokładnie umył zęby. Jeżeli nie jest w stanie kontrolować swoich ruchów robimy to za niego. Pod brodę podkładamy nerkę, do której spluwa nadmiar piany. Podajemy kubeczek z wodą do przepłukania ust. Po myciu wycieramy mu usta ręcznikiem zwykłym lub papierowym. Ręcznik odkładamy na krzesło. Mycie protez zębowych Praktyką polecaną przez terapeutów jest samodzielne mycie protezy przez pacjenta - o ile jest to możliwe. Jeśli nie, te czynności przypadają opiekunowi. Protezę należy umyć pod bieżącą wodą (i tu jeśli pacjent myje protezę jest zmuszony skorzystać z miski), dokładnie wyszczotkować i opłukać. Następnie możemy wykorzystać środki przeznaczone do mycia protez. Czasami są opisane przez producenta. Po umyciu protezy przechodzimy do czyszczenia zębów i nałożenia protezy. Pamiętajmy o tym, że chory może nosić protezę, jeżeli w jamie ustnej nie ma zmian chorobowych, dlatego mycie zębów i mycie protezy to dobra okazja, żeby ocenić stan zdrowia buzi pacjenta. Aby ułatwić mocowanie protezy można zastosować klej do protez. Jakość kleju ocenimy najczęściej podczas jedzenia. Mycie twarzy, oczu i uszu Podczas mycia twarzy układamy pacjenta w pozycji półleżącej, albo leżącej. Pod głowę kładziemy czysty ręcznik. Do mycia twarzy korzystamy ze specjalnych myjek o delikatnej fakturze. Namaczamy myjkę w wodzie i przecieramy twarz zaczynając od oczu. Następnie przecieramy twarz od dalszego zewnętrznego kącika do bliższego kącika twarzy. Twarz wycieramy dotykając ją punktowo ręcznikiem (nie przecieramy, bo może to wywołać podrażnienia). Na koniec myjemy uszy. Po czym starannie je wycieramy. Mycie klatki piersiowej W algorytmie pomijamy aspekty zachowania intymności oraz zżycia się pacjenta z opiekunem. Jeżeli myjecie Państwo pacjentów w większych salach, przydatny może być parawan medyczny. Jeżeli pacjenci są samodzielni, należy przekonać ich do podejmowania wszystkich czynności, które są w stanie wykonać. Zaczynamy od zdjęcia koszuli pacjenta – jeżeli pacjent jest na tyle samodzielny, by zrobić to samemu to dobrze. Możemy mu zawsze pomóc. Pod pacjenta lub po jego bokach dobrze jest podłożyć ręczniki, albo podkłady nieprzemakalne. Myjemy szyję, dekolt. Wyjmujemy ręcznik spod głowy pacjenta i układamy na klatce piersiowej, wywijając mankiet na koc. Następnie ten koc unosimy za przygotowany mankiet. Starannie myjemy całą klatkę piersiową. Obserwujemy skórę – pod pachami i pod biustem u kobiet. Do mycia klatki piersiowej i innych części ciała (oprócz głowy) proponujemy skorzystać z myjek podfoliowanych i preparatów do mycia ciała pacjentów – np. pianki Abena Mycie rąk Przystępując do mycia kończyn górnych odsłaniamy rękę, podkładamy pod nią ręcznik, tak by osłonić pościel. Na ręczniku kładziemy miskę z wodą i zanurzamy dłoń pacjenta w wodzie. Następnie przechodzimy do mycia kończyny górnej – myjemy pachę, ramię, przedramię, dłoń. Po myciu obcinamy paznokcie, jeśli to koniecznie. Dodatkowo warto wyczyścić je szczoteczką. Tę samą procedurę stosujemy wobec drugiej ręki. Na krzesło odwieszamy ręcznik, miskę z wodą odstawiamy na krzesło Jednorazowe myjki powinno się odrzucić do odpadów po myciu większych zabrudzeń, natomiast jeżeli pacjent jest względnie czysty do umycia całego ciała wystarczą 2-3 myjki. Mycie brzucha Na brzuchu pacjenta układamy ręcznik przeznaczony do mycia dolnych partii ciała (to inny ręcznik niż ten do mycia głowy i rąk). Wywijamy go na zewnątrz tworząc mankiet na koc. Następnie unosimy koc za mankiet, zakładamy namydloną myjkę (może być tu też myjka z mydłem) i myjemy brzuch. Po przemyciu wycieramy skórę. Niektóre specjalistyczne preparaty w pianie łatwiej się ściera niż wodę z mydłem. Oszczędza to czas i wysiłek opiekunów. Mycie pleców i pośladków Plecy i pośladki szczególnie zaleca się myć w rękawiczkach ochronnych. Wspominamy o tym, bo widzieliśmy, że w praktyce nie zawsze stosuje się te zabezpieczenia. Na początku zdejmujemy spodnie pidżamy pacjenta. Unosimy koc i prosimy, żeby pacjent położył się na lewym boku. Wzdłuż pleców układamy ręcznik. Namydloną myjką myjemy plecy, a następnie pośladki pacjenta. Jeżeli macie Państwo do czynienia z fekaliami, zalecamy użyć Pianki Esemtan przeznaczonej do mycia właśnie takich zabrudzeń na skórze. Skórę dokładnie wycieramy, nacieramy spirytusem i oklepujemy. Gdy spirytus wyparuje możemy przejść do ubrania pacjenta. Zamiast spirytusu można skorzystać z innych substancji antybakteryjnych. Naszym zdaniem zasadne będzie tu wykorzystanie antybakteryjnej emulsji Octenisan, która skutecznie działa wobec MRSA i nie podrażnia skóry. Mycie nóg Odsłaniamy kończynę dolną dalszą, podkładamy pod nią ręcznik – wzdłuż całej nogi. Miskę z wodą kładziemy na ręczniku, podobnie jak w przypadku mycia rąk. Myjemy nogę od dołu – zaczynając od stopy, poprzez podudzie, udo, pachwinę. Żeby zetrzeć stary naskórek można użyć pumeksu na stopie. Podczas mycia nóg, warto sprawdzić, czy na piętach nie tworzą się odleżyny. Generalną zasadą podczas mycia ciała pacjenta jest dokładna obserwacja w poszukiwaniu zmian na skórze. Zaczątkiem odleżyn są dwie czerwone lub różowe plamki na skórze. W tym stadium możemy łatwo zahamować powstanie odleżyny zaklejając to miejsce opatrunkiem hydrokoloidowym. Podmywanie krocza Do mycia krocza używamy świeżej wody. Wodę w misce wymieniamy po przemyciu każdej części ciała, która jest wyraźnie zabrudzona. Układamy pacjenta na wcześniej przygotowanym basenie. Przygotowujemy dzbanek z wodą w temperaturze pokojowej – do ok. 30o C Teraz należy poprosić pacjenta o podmycie krocza – nakładamy mu na rękę myjkę z mydłem lub myjkę bez mydła, na którą nanosimy czyszczącą pianę. Następnie pacjent powinien podmyć krocze, które my polewamy wodą. Na zmianę następuje mycie i polewanie. Inną metodą jest najpierw polać krocze, a następnie poprosić pacjenta o podmycie się. Zdejmujemy myjkę z ręki pacjenta i ostrożnie wyrzucamy do odpadów. Podajemy pacjentowi ręcznik aby się wytarł. Teraz ponownie myjemy ręce pacjentowi lub podajemy mu środki niezbędne do samodzielnego mycia rąk. Jeżeli pacjent nie jest w stanie się podmyć, wszystkie czynności wykonujemy za niego. Może tu być potrzebnych dwóch opiekunów. Czynności należy wykonywać ostrożnie, dbając o intymność. Na koniec zabieramy basen. Na zakończenie Po umyciu całego ciała i dokładnych oględzinach poprawiamy łóżko, ewentualnie wymieniamy pościel. Można wtedy uczesać pacjenta. Następnie wynosimy wszystkie przybory. Przedmioty jednorazowe utylizujemy, wielokrotnego użytku oddajemy do prania/czyszczenia/dezynfekcji. Nie należy ich używać do mycia innych pacjentów. Na koniec myjemy lub dezynfekujemy ręce. Proszę pamiętać, że zawsze po kontakcie z krwią, wymiocinami, fekaliami należy zdezynfekować ręce i zmienić rękawiczki na nowe. Poniżej wskazaliśmy listę polecanych tekstów, które wzbogacą wiedzę odnośnie poszczególnych produktów. Znajdziecie tu Państwo również listę preparatów i środków, które są polecane do mycia ciała pacjentów obłożnie chorych. Opatrunki hydrokoloidowe w naszej ofercie: Opatrunek hydrokoloidowy Suprasorb H 10 x 10 cm Granuflex opatrunek hydrokoloidowy w postaci pasty 30 g Granugel opatrunek hydrokoloidowy 15 G żel tuba Czytaj więcej na temat: opatrunków hydrokoloidowych odleżyny i metod ich leczenia - artykuł w przygotowaniu opatrunkach na odleżyny Pozostałe przydatne produkty podczas opieki nad osobami obłożnie chorymi znajdziecie Państwo w planie higieny: Pełen plan higieny dla domów pomocy społecznej Zapraszamy do kontaktu telefonicznego z Adamem Pszennym. Możecie Państwo omówić z nim zapotrzebowanie na asortyment oraz zapytać o radę w doborze produktów. Tel. 601 512 252, e-mail: @ Polecane poradniki Higiena osobista mieszkańców domu opieki społecznej Opieka nad pacjentem obłożnie chorym - zasady i sprawdzone techniki Higiena otoczenia chorego w domach pomocy społecznej Metody i zasady zabiegów opieki długoterminowej Agresywny pacjent - jak sobie z nim poradzić Zasady mycia rąk w domach pomocy społecznej Jak zwalczać wszy u pacjentów Jak zmieniać bieliznę osobistą przy dolegliwościach chorego: Ból związany z trudnościami ze zginaniem rąk w stawach. Zakładanie koszuli zacznij od rąk, potem dopiero przełóż przez głowę. Chory cierpi na przykurcze. Zakładanie koszuli rozpocznij od strony bardziej przykurczonej, natomiast zdejmowanie od strony luźniejszej. Osoby ciężko (obłożnie) chore, niepełnosprawne ruchowo lub unieruchomione czasowo z powodu wypadku nie mogą samodzielnie zadbać o właściwą pielęgnację skóry, a jest ona niezwykle ważna dla zdrowia. Jak umyć chorego i jak dbać o jego skórę? Pielęgnacja skóry obłożnie chorych bądź niepełnosprawnych pozwala uniknąć wielu dodatkowych problemów ze zdrowiem. Do pielęgnacji skóry osób długo przebywających w łóżku - obłożnie chorych lub niesprawnych najlepiej używać dermokosmetyków lub specjalistycznych preparatów. Dermokosmetyki zazwyczaj nie zawierają substancji, które mogą wywoływać podrażnienia czy uczulenia, np. zapachowych czy barwiących. Bazą dla produkcji dermokosmetyków jest zwykle woda termalna, zawierająca tzw. oligoelementy – żelazo, cynk, mangan, miedź. Działa ona przeciwzapalnie i ochronnie na skórę. Kosmetyki dla alergików lub dla niemowląt również sprawdzą się w pielęgnacji osób chorych. Takie preparaty są delikatne i dobrze nawilżają. Najczęstsze problemy ze skórą u osób obłożnie chorych Przesuszenie skóry Aby pielęgnacja była właściwa, warto przeczytać ulotki leków, które chory przyjmuje, bo niektóre z nich mogą przyczyniać się do przesuszenia skóry. Sprzyja temu także suche powietrze w domu. Odleżyny Wielkim problemem dla osób pielęgnujących chorych są odleżyny. Najczęściej tworzą się w okolicy miednicy, kości krzyżowej, na łokciach i piętach. Dlatego co dwie godziny należy zmieniać ułożenie ciała chorego. Miejsca narażone na ucisk trzeba oklepywać dłonią, bo to poprawia krążenie, i obficie smarować maścią nagietkową, oliwką dla niemowląt, linomagiem lub balsamem z masłem shea. Można to robić nawet 2, 3 razy dziennie. Mycie obłożnie chorego Do mycia ciała najlepiej używać mydła o pH 5,5, które nie naruszy kwaśnego odczynu skóry. Po myciu skórę należy starannie osuszyć, szczególnie fałdy skórne, by nie dopuścić do rozpulchnienia zagrożeniem są odparzenia, które powstają, gdy fałdy skóry przylegają do siebie, a skóra między nimi jest wilgotna. Odparzenia łatwo zauważyć, bo skóra jest zaczerwieniona, swędzi lub piecze, czasem nawet boli. Aby tego uniknąć, chory powinien mieć przewiewną piżamę lub bieliznę z bawełny. Ponieważ odparzenia zwykle pojawiają się w pachwinach, między pośladkami, należy je przemywać naparem z rumianku lub wodą z nadmanganianem chory jest otyły, fałdy skóry na brzuchu trzeba przecierać talkiem. Można też stosować zasypki wysuszające lub kremy przeciw odparzeniom, które zawierają działający antybakteryjnie tlenek cynku. Miejsca już odparzone można smarować także sama witamina E. miesięcznik "Zdrowie" ALrdcUq. 463 282 463 211 435 248 276 146 24mycie chorego leżącego w łóżku
